برنج Rice گیاهی است یک ساله که ارتفاع آن تا ۱/۵ متر می‌رسد و در مناطق گرم و مرطوب و پرآب می‌روید. ساقه آن راست و برگ های آن بزرگ و نوک تیز است. هر سنبلک برنج دنباله کوتاه و یک گل دارد. میوه آن به شکل خوشه‌ای متشکل از سنبلک‌ها در انتهای ساقه قرار دارد و یک دانه برنج در آن است که آن را شلتوک می‌نامند. برنج از غلات مهم است و تقریباً غذای اصلی نصف مردم کره زمین می‌باشد. منشا برنج از آسیا است. در حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد در هند و چین زراعت می‌شده است. برنج بعداً از آسیاغربی به ژاپن، سبلان و دیگر نقاط استوایی کره زمین راه یافت. در قرن هفتم میلادی مصریان نیز شروع به کشت آن کردند.
برنج انواع مختلف دارد و این انواع را تا حدود ۱۵۰ نوع مختلف تخمین می‌زنند. نمونه‌های مرغوب آن در شمال و جنوب ایران و نواحی گرمسیر فارس و اصفهان کاشته می‌شود.
  • به طور کلی دو نوع برنج وجود دارد :
  • یک نوع که دانه آن دراز و کشیده و باریک است و بنام برنج صدری معروف است؛ دیگری که دانه آن ریز و گرد می‌باشد، به نام برنج چینی یا ژاپنی شهرت دارد.
  • برنجی که ایرانیان و مردم بیشتر کشورها مصرف می‌کنند برنجی است که شلتوک و پوسته خارجی آن گرفته شده است. رنگ اصلی برنج زمانی که در پوسته است قهوه‌ای است و بنام برنج قهوه‌ای Brown Rice نامیده می‌شود.
  • برای بدست آوردن برنج سفید،‌ دانه‌های برنج را در دستگاه های مخصوصی می‌ریزند و این دستگاه ها پوسته خارجی برنج را از آن جدا کرده و سپس با اصطکاک دادن برنج بدون پوسته با یکدیگر غشای خارجی آن نیز از بین می‌رود و برنج به رنگ سفید و شفاف بدست می‌آید که عاری از ویتامین ب۱ است و اشخاصی که منحصراً از برنج تغذیه می‌کنند و غذای دیگری مصرف نمی‌کنند به بیماری بری بری Beri-Beri دچار می‌شوند.
  • بنابراین برای استفاده از تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی، بهتر است که از برنج قهوه‌ای که غشا خارجی آن گرفته نشده است استفاده کرد ولی البته باید توجه داشت که هضم برنج قهوه‌ای کمی مشکل‌تر از هضم برنج سفید می‌باشد.
  • یکی دیگر از انواع برنج نوع وحشی از آن است که سیاه رنگ و باریک‌تر و درازتر از برنج صدری است. این نوع برنج هم دارای مواد معدنی و ویتامین‌های بیشمار است ولی البته هضم آن کمی مشکل است و بهتر است که مخلوط با برنج سفید بکار برده شود.
ترکیبات شیمیایی
در برنج ماده‌ای به نام اوریدین Oridine وجود دارد که خاصیت ضد التهاب عصبی را دارا است. برنج از لحاظ مواد غذایی بسیار غنی است. البته همان طور که گفته شد هنگامی که پوسته قهوه‌ای آن را می‌گیرند مقداری از ویتامین‌های خود را از دست می‌دهد. پوست و یا شلتوک برنج که در مراحل کوبیدن از آن جدا می‌شود سبوس برنج Rice Bran نامیده می‌شود که آن هم منبع ویتامین‌ها و مواد معدنی است.

خواص داروئی
  • برنج از نظر طب ایرانی ، ‌معتدل و خشک است البته بستگی دارد آن را چگونه درست کنید. برنج آبکش شده سرد است و آب آن گرم در حالی که برنج کته شده گرم است.
  • برنج دارای ماده‌ای بنام Amidon می‌باشد ولی از نظر اینکه ماده گلوتن آن کم است یعنی کاملاً به هم نمی‌چسبد نان درست کردن از آن کمی مشکل است. در خاور دور از برنج نوعی الکل درست می‌کنند که به نام ساکه معروف است که درصد آن از الکل معمولی کمتر است و به مصرف دارویی می‌رسد.
  • برنج غیر از اینکه یک غذای سهل الهضم است بسیار مقوی است و ضمناً خواص درمانی بسیاری را دارا است که به تعدادی از آن اشاره می‌شود.
  • برنج قهوه‌ای خاصیت ضد التهاب عصبی را دارد.
  • خوردن برنج تحریکات معده و روده را کم می‌کند.
  • از جوانه برنج نوعی مالت تهیه می‌شود که به عنوان مقوی معده بکار می‌رود.
  • اگر برنج را در آب بپزید آب آن درمان کننده اسهال و اسهال خونی است. آب برنج را می‌توان به اطفال شیرخوار نیز داد.
  • برای شست و شوی زخم‌ها از آب برنج استفاده کنید.
  • آب برنج را می‌توان برای درمان ورم‌های روده‌ای و استفراغ های خونی به کار برد.
  • دم کرده ریشه و ساقه‌های زیر زمینی برنج برای زیاد شدن ترشحات ادرار مصرف می‌شود.
  • برای درمان تب، بدن و سر را در برنج کمپرس کنید.
  • برنج خواب آور است.
  • برنج تشنگی را برطرف می‌کند.
  • زیاده روی در خوردن برنج موجب ازدیاد وزن می‌شود.
  • خوردن برنج تولید اسپرم می‌کند.
  • برنج را اگر با شیر و شکر مخلوط کنید و بخورید بسیار مقوی است و نیروی جنسی را تقویت می‌کند.
  • برای برطرف کردن دل بهم خوردگی و استفراغ برنج را با دوغ تازه بخورید.
  • اگر برنج سفید را در آّب خیس کنید آب آن برای درمان اسهال و قطع قاعدگی مفید است.
  • آب جوشانده برنج را که آبکش می‌کنید دور نریزید. با این آب جواهرات خود را بشوئید که آنها را جلا می‌دهد.
  • برای رفع التهاب پوست، برنج را با نشاسته یا پودر تالک مخلوط کرده و به پوست بمالید.
  • دانشمندان ثابت کرده‌اند که خوردن برنج برای درمان فشار خون بسیار مفید است.
  • خوردن برنج ، قند خون را در حالت تعادل نگاه می‌دارد.
  • یکی از اطباء آمریکایی رژیم برنج را برای درمان فشار خون توصیه می‌کند. او به بیماران تأکید می‌کند که برنج بدون نمک همراه با میوه‌های مختلف بخورند. البته هنوز دانشمندان نمی‌دانند که در برنج چه ماده‌ای وجود دارد که باعث پائین رفتن فشار خون می‌شود.
  • رژیم برنج برای اختلالات کلیوی مفید است.
  • رژیم برنج برای مبتلایان به بیماری پسوراسیس Psorasis نیز بسیار مفید است.

زیان ها و پیشگیری
مضرات خاصی برای آن بیان نشده است.